Ik ben in de Kunsthal Rotterdam en bezoek de tentoonstelling Insteken, Omslaan. De tentoonstelling toont een overzicht van modebreiwerken uit de 20e en 21e eeuw. De tentoonstelling is te zien tot 13 maart 2016.
Je ziet meer dan 150 werken uit de roemrijke Engelse collectie van verzamelaarsechtpaar Mark en Cleo Butterfield. Ruim 100 jaar aan breigeschiedenis is te zien.
Op de website van Kunsthal Rotterdam lees ik dat de breiwerken bij uitstek de emancipatie van de vrouw in de 20e eeuw weerspiegelt. Haar actievere levensstijl verandert haar houding ten opzicht van kleding en zij zoekt comfort in gebreide en gehaakte (onder) kleding.
Geschiedenis
Breien is een van de meest elementaire textieltechnieken. Met een onafgebroken draad en simpele naalden kan een weefstel worden gemaakt. Over de oorsprong ervan is weinig bekend. Er zijn exemplaren van zeer oude Koptische en Egyptische breiwerken bewaard gebleven, en ook die van hoeden, kousen en gebreid ondergoed uit de 16e eeuw.
Hoewel de vroege geschiedenis van breien wellicht nooit zal worden achterhaald, kan breiwerk, door zijn directheid, wel vertellen over de tijd waarin het is ontstaan en de mensen die het droegen of maakten.
Functionele kunst
In de late 19e eeuw begin 20e eeuw wordt de breitechniek vooral gebruikt voor het maken van functionele, warme en rekbare kleding.
Veel breisels worden met de hand gemaakt en de kunst van het kantbreien is een populaire techniek die wordt gebruikt om verschillende soorten accessoires te maken. Er bestaan bijvoorbeeld patronen voor sjaals, wanten, mutsen en onderrokken. Breien wordt niet uitsluitend door vrouwen gedaan. Ook veel mannen, zoals soldaten en zeelieden, zien in breien een praktisch tijdverdrijf.
1910 – 1914: Vrijheid en mode
Aan de vooravond van WOI krijgt breiwerk een nieuwe, modieuze status die parallel loopt aan de actievere levensstijl van – zich emanciperende – vrouwen. De houding ten opzichte van kleding verandert. Sportieve kleding van gebeide stof wordt populair bij activiteiten als golfen, fietsen en autorijden en zelfs als dracht bij informele gelegenheden.
Als Gabrielle ‘Coco’ Chanel in 1913 haar boetiek opent in Deauville en daar vesten, pullovers en pakken in wollen jersey introduceert, brengt zij een revolutie teweeg in de wereld van damescouture.
1920 – 1930
Vanaf de jaren twintig verandert het leven van jonge vrouwen en mannen radicaal als zij na de beperkingen van WOI hun nieuw verworven vrijheid omarmen. Een actievere levensstijl met zwemmen, skiën en tennissen en de gebreide mode speelt in op de behoefte aan meer bewegingsvrijheid en een betere pasvorm.
Elegante jonge vrouwen met een sportieve levensstijl worden in Frankijk onder de naam ‘Les Sportives’ een fenomeen.
1930 – 1940: Stijlvol alledaags
In de jaren dertig is het overdag dragen van gebreide jurken, truien en pakken een stijlvolle en geraffineerde keuze.
De Italiaanse couturier Elsa Schiaparelli begint haar carrière met het ontwerp van een trui met een ingebreide trompe – l’oeil strik. Ze verwerkt ludieke elementen in de serieuze mode. Haar sportkleding – dat wil zeggen, de kleding die gedragen wordt door de toeschouwers – bevat veel met de hand of de machine gebreide stukken.
1940 – 1945: Behelpen en verstellen
De rantsoenering van kleding tijdens WOII dwingt vrouwen creatief te zijn in het hergebruik van kleding. Zo halen ze bijvoorbeeld oude truien uit. Met het uitgehaalde garen worden nieuwe, veelkleurige truien gebreid waarbij de verschillende soorten wol extra onder de aandacht worden gebracht.
De overheid verstrekt patronen om het recyclen van kleding te bevorderen. In Engeland wordt het ‘CC41’ keurmerk geïntroduceerd dat inhoudt dat stoffen uitsluitend gebruikt mogen worden voor het maken van nieuwe ‘nuttig’ kleding. Dit label is te vinden in de kleding uit deze tijd.
1940 – 1950: Breimode Amerikaanse stijl
In de Verenigde Staten worden breisels vanaf de jaren veertig modieus als Hollywoodsterren in gebreide kleding door de filmstudio’s gefotografeerd en gefilmd worden.
Lana Turner krijgt aan het begin van haar carrière zelfs de bijnaam ‘The Sweater Girl’. Ook gebreide vrijetijdstruien voor mannen, in collegestijl of geïnspireerd op inheemse Amerikaanse thema’s , zijn populair.
1950 – 1960: Cocktailuur
In de jaren vijftig wordt de cocktail sweater geïntroduceerd, de voornaamste bijdrage aan de breimode in dat decennium. Deze elegante avondtruitjes hebben een geaccentueerde taille en een decoratief element.
De halslijn en manchetten worden vaak geborduurd met bloemmotieven of versierd met juwelen. Ze zijn bedoeld om op wijde of kokerrokken gedragen te worden en geven een eigentijdse interpretatie aan avondkleding.
1960 – 1980: Haak maar raak
Door de toenemende belangstelling voor zelfmaakmode en het impliciete jeugdige karakter, beleeft het haken een comeback in de jaren zestig en zeventig.
Een grote verscheidenheid aan commerciële breipatronen waarmee vrouwen hun eigen looks kunnen creëren verschijnt op de markt. Ook modeontwerpers gebruiken haaktechnieken als constructiemethode of als decoratie.
1980 – 1990: De uitbundigheid van de jaren tachtig
In de jaren tachtig explodeert de creativiteit van de modeontwerpers in de combinatie van haute couture en alternatieve Street Fashion merken. Uit deze visueel stimulerende tijd met zijn rijke beeldcultuur komt een grote variëteit aan breiontwerpen voort.
Vivienne Westwoord en Comme de Garcons produceren invloedrijke, unieke collecties die de status quo ter discussie stellen, terwijl gevestigde merken, zoals Zandra Rhodes en Sonia Rykiel geraffineerde breimode ontwerpen voor het hoogste marktsegment. Andere bekende producenten van design breimode zijn Escada en Krizia.
1990 – 2000: Een nieuw tijdperk
In de jaren negentig zorgt ontwerper Julien Macdonald voor een revolutionaire doorbraak op het gebied van breimode. De virtuoze manier waarop hij breimachines gebruikt en zijn experimentele toepassing van onorthodoxe materialen zorgen binnen de industrie voor een verschuiving van de perceptie van het gebreide kledingstuk en veroorzaken grote opwinding in de modewereld.
2008 – 2015: Klassiek ontwricht
Joe Bates, Cozette McCreery en Sid Byran lanceren in 2008 het breiwerklabel Sibling. Ze werken samen met kunstenaars, musici en fotografen en laten zich inspireren door o.a. Gaultier en Madonna.
De collecties van Sibling zijn energiek, luchthartig van geest en laten speelse ontwrichtingen van klassieke breigoedstijlen zien zoals kasjmier twinsets in panterprint, vibrerende Bretonse strepen en .
Tot slot wil ik jullie deze mooie breiwerken niet onthouden.
Brei jij wel eens een kledingstuk? Wat maak je?
