Het Spinnewiel - deel 1 - Breiclub.nl
Het Spinnewiel - deel 1

Het Spinnewiel – deel 1. Spinnewielen, wie kent ze niet? Al is het alleen maar van sprookjes zoals Doornroosje en Repelsteeltje. Daarmee is het spinnewiel ook meteen de meest bekende manier om zelf garens te maken om bijvoorbeeld mee te haken, breien of weven.

Spinnewielen zijn er in ontzettend veel soorten en maten en hebben ook heel veel verschillende onderdelen. Met deze blog wil ik je daarin een beetje wegwijs maken. 

De anatomie van een spinnewiel

Door de grote verschillen onderling, zien de onderdelen bij spinnewielen er soms wat anders uit of zitten ze op een iets andere plek. Onderstaande onderdelen zijn echter in de meeste spinnewielen in de een of andere vorm wel terug te vinden.

Veel van de informatie over spinnen en spinnewielen online, is in het Engels. Daarom heb ik in onderstaande toelichting ook de Engelse termen voor de verschillende onderdelen opgenomen.

Het-Spinnewiel-2

A. Aandrijfwiel (wheel): Het wiel dat ronddraait en zo de andere onderdelen van het spinnewiel aandrijft.The wheel that rotates when treadling and causes the other various parts to operate.

B. Spilsteunen (maidens): De verticale steunen, die de vlucht en spoel vasthouden.

C. Spinhoofd (mother of all): Het horizontale balkje waarop de spilsteunen, vlucht, spoel en stelschroef bevestigd zijn.

D. Trapper/ voetpedaal (treadle): Het pedaal waarmee je het aandrijfwiel in beweging brengt. Sommige spinnewielen hebben er een (single treadle wheels), andere dubbeltraps modellen hebben er twee om met beide voeten te bedienen (double treadle).

E. Aandrijfstok (footman): Het onderdeel dat de trapper verbind met het aandrijfwiel, waardoor deze bij trappen gaat draaien.

F. Tafel (table): Dit is het centrale onderdeel van een spinnewiel, waar alles op- en aan wordt bevestigd en het geheel stevigheid geeft.

G. Twijnrek (plying rack): Opstaande pinnen waarop extra spoelen bewaard kunnen worden. Deze worden tevens gebruikt om spoelen vol met enkele draden op te zetten, tijdens het samentwijnen van deze draden tot een meerdraads garen.

Het-Spinnewiel-3

H. Vlucht (flyer): Een U-vormig onderdeel met haakjes aan een of beide kanten van de arm van de U. de haakjes worden gebruikt om het garen netjes over de spoel te verdelen. De vlucht wordt door de aandrijfsnaar rondgedraaid, waardoor draaiing (twist) in de wol komt. De vezels zijn op zichzelf relatief zwak, maar op deze manier gecombineerd in draden, zijn ze veel sterker.

I. Spoel / klos (bobbin): De spoel wordt op de spil geplaatst en draait rond, samen met de vlucht. Hier wordt het garen opgewonden, als er voldoende draaiing in de wol is aangebracht.

J. Spilschijf (whorl): Een riemschijf of katrol die op de spil geplaatst wordt, verbonden is met de vlucht en aangedreven wordt door de aandrijfsnaar. De verschillende maten groeven in de spilschijf bepalen mede hoe snel het spinnewiel spint.

K. Aandrijfsnaar (drive band): Een koord dat om het aandrijfwiel en de spilschijf gespannen wordt en zo de rotatie van het wiel overbrengt op de andere onderdelen van het wiel. Moderne spinnewielen hebben doorgaans een flexibele kunststof aandrijfsnaar, ik gebruik hennep verpakkingstouw op die van mij.

L. Stelschroef (tension screw): Deze wordt gebruikt om de aandrijfsnaar op spanning te brengen, door het spinhoofd te verplaatsen.

M. Spingat (orifice): De opening aan het uiteinde van de spil, waar de wol doorheen gaat, voordat het via de vluchthaakjes op de spoel gewonden wordt.

In een volgend blog ga ik dieper in op de verschillende varianten in spinnewielen!

Als je specifieke vragen hebt over spinnen of spinnewielen, ik hoor ze graag! 

Tinie Houtzager
Door

Tinie Houtzager

op 31 Aug 2015

Heel leuk om te lezen. Hier in het dorp wordt 1x per jaar een demonstratie gehouden van het spinnen. Komende keer kijk ik er met nog meer interesse naar. Dank je wel

Susanne
Door

Susanne

op 31 Aug 2015

Graag gedaan Tinie!

K. Metzlar
Door

K. Metzlar

op 29 Feb 2016

heb twee spinnewielen staan. Is daar nog belangstelling voor ? Kunnen gratis worden afgehaald

thijs
Door

thijs

op 25 Nov 2018

heb je ze nog?

Eveline
Door

Eveline

op 31 Aug 2016

Waar is deel twee nu? Ik heb hier een spinnewiel staan maar er is iets mis, want de klos en de vlucht (hoop dat ik het goed zeg) gaan op dezelfde snelheid, waardoor de draad niet naar binnen wordt getrokken. Hoe verhelp ik dit? Alvast bedankt!

jacobs
Door

jacobs

op 05 Nov 2019

geachte ik heb een spinnewiel staan waarvan gezegd wordt dat het 18e eeuws is. Hoe kan ik uitvinden of dit werkelijk zo is .. of kunt u mij daarbij helpen?, ik heb foto's..

Barbara
Door

Barbara

op 09 Feb 2023

Mijn spinnenwiel rolt de draad niet op. Ik spin en krijg twist, alleen hij trekt de draad niet zeg maar. Tips?

Emma
Door

Emma

op 05 Sep 2023

Ik heb een spinnewiel, maar er missen wat onderdelen. Kun je me helpen kijken wat ik moet kopen en hoe ik het in elkaar zet?

Reactie plaatsen