Hoe leer je Estlands kantbreien?

Babette Nijhof

Ook een ervaren breier kan nog wel eens wat nieuws leren. Zo was ik laatst op een workshop Estlands kantbreien. Ik kan wel kantbreien en weet ook best wat Estlands kant is. Maar het is gewoon leuk om eens met gelijkgestemden een dag een nieuwe techniek onder de knie te krijgen.

Maar misschien weet jij niet wat Estlands kant is en wat er zo speciaal aan is? Ik leg het je graag uit.

[tweetquote]Ik leer Estlands kantbreien via @breiclubnl. Ook iets voor jou?[/tweetquote]

Geschiedenis

Estlands kant is ontstaan in Haapsalu, een dorpje aan de Estlandse kust, ongeveer halverwege de 19e eeuw. Haapsalu heeft veel bronnenbaden en daar kwam de Russische elite op af. De dames droegen graag de handgebreide shawls die de Estlandse vrouwen maakten. Voor de shawls werd per meter garen betaald. Om te zorgen dat er flink garen in de shawls ging, ontwikkelden de Estlandse vrouwen shawls met de zogenaamde ‘nupps’, nopjes. Hiervoor werd de draad meerdere keren om de naald geslagen. En je raadt het al: dit neemt flink wat garen. Zo konden ze de prijs per shawl flink omhoog krijgen.

De patronen voor de shawls werden van moeder op dochter overgedragen. Ze zijn dus in eerste instantie nauwelijks gedocumenteerd. Wel is er een soort Estlandse breibijbel ontstaan, Pitsilised Koekirjad. Hierin worden vele steken beschreven, in het niet te begrijpen Estonisch, met gelukkig allemaal teltekeningen erbij. Op basis hiervan worden weer patronen ontworpen. En ook zijn er tegenwoordig goede boeken met patronen te vinden.

Constructie

De oorspronkelijke Estlandse shawls zijn rechthoekig. Ze bestaan uit drie delen: een middenpaneel en twee kantranden. De kantranden worden later aan het middenpaneel genaaid. De shawls worden gebreid van heel dun kantgaren waardoor ze zo licht zijn als een veertje. In de kantrand wordt geen hoek ingebreid. Om toch de hoek om te gaan, wordt de kantrand op een speciale manier aan het middenpaneel gezet. In principe kun je ook één kantrand maken en die eraan naaien. De reden dat dat oorspronkelijk niet zo werd gedaan is dat ze op rechte naalden breiden. Hier pasten simpelweg niet zoveel steken op.

In de workshop hebben we deze manier van de rand aannaaien ook geleerd. Hieronder zie je mijn proeflapje. We hebben sokkengaren gebruikt om te oefenen. De roze draad is de draad waarmee het midden aan de kantrand is gemaakt.

Bijzondere steken

Wat Estlands kant bijzonder maakt, en vooral ook erg herkenbaar, zijn de bloemmotieven en de eerder genoemde nupps.

De bloemen worden gemaakt door eerste een aantal steken samen te breien en uit dezelfde steek een aantal steken te meerderen. Hierdoor ontstaat een bloemmotief. Hoe werkt het: brei drie steken samen, maar laat de steek niet van de naald glijden. Vervolgens een omslag en brei nog een steek in de samengebreide steken. Nu heb je weer drie steken. Hierdoor ontstaat een madeliefje. Op deze steek zijn tal van variaties waardoor verschillende bloemmotieven ontstaan.

De nupps worden gebruikt in talloze patronen. De bekendste is de lelietjes der dalen.

Een nupp wordt als volgt gemaakt. Brei een steek maar laat de steek niet van de naald glijden, een omslag, brei de steek nogmaals. Herhaal dit tot je zeven steken uit één steek hebt gemaakt. Op de averechte kant worden deze 7 steken in één keer samengebreid. Hierdoor ontstaat een bolletje, de nupp. Let er bij het samenbreien op dat je alle steken samenbreit. Als je dit niet doet, ontstaat er een los lusje dat lelijk uitsteekt en ervoor zorgt dat je hele breiwerk uit elkaar valt.